رژیم غذایی و شیوه زندگی نامناسب منجر به افزایش غلظت مواد معدنی مانند کلسیم، اگزالات و اسید اوریک در مایعات بدن میشود که این امر یکی از دلایل عمده ابتلا به بیماری سنگ کلیه است. این سنگ‌ها کریستالی شکل هستند و معمولا از چسبیدن یک یا چند کریستال به هم تشکیل میشوند.
عوامل موثر در ایجاد سنگ کلیه:
وجود سنگ در کلیه اغلب دلیل مشخصی ندارد با این حال عوامل متعددی که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند
1-کمبود مصرف آب:
شما باید به اندازه کافی آب بنوشید تا موادی که می‌توانند به سنگ تبدیل شوند را از طریق ادرار دفع کنید. بهترین راه تشخیص اینکه آیا به اندازه کافی آب می نوشید توجه به رنگ ادرار است ادرار باید شفاف و رنگ آن زرد کم رنگ باشد.
2-رژیم غذایی پر اگزالات
در صورت ابتلا به سنگ کلیه بهتر است مصرف غذاهای پر اگزالات را محدود کنید. سبزیجاتی مانند اسفناج، ریواس، بلغور، غلات سبوس و … می‌تواند در ایجاد سنگ مؤثر باشد.
3-مصرف مقادیر بالای سدیم
سدیم را عمدتاً از طریق نمک خوراکی ، تنقلات شور، غذاهای کنسرو شده، گوشت‌های بسته‌بندی شده و … دریافت می‌کنیم و مصرف بالای سدیم می‌تواند ریسک ابتلا به انواع سنگ‌ها ی کلیه را افزایش دهد.
4- مصرف بالای گوشت قرمز:
مصرف گوشت قرمز می‌تواند باعث افزایش اسید اوریک در بدن شود لذا امکان تولید سنگ را افزایش میدهد.
همچنین لازم به ذکر است که پروتئین های حیوانی علاوه بر اینکه افزایش سطح کلسیم ادرار میزان سیترات را نیز کاهش میدهد که هر دوی این عوامل به نفع تشکیل سنگ کلیه می باشد.
5-مشکلات گوارشی منجر به اسهال
افراد مبتلا به بیماری های التهابی روده، مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو به دلیل ایجاد اسهال و کم آب شدن بدن بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند.
6-چاقی و بیماری‌های مرتبط
افراد چاق تقریباً دو برابر بیشتر از افراد لاغر به سنگ کلیه مبتلا میشوند. لذا افراد با شاخص توده بدنی 30 یا بالاتراز آن مراقبت بیشتری جهت جلوگیری از ابتلا به بیماری سنگ کلیه نیاز دارند
7- مصرف برخی از داروها
برخی از داروها مانند آنتی بیوتیک‌های خاص، از جمله سیپروفلوکساسین و آنتی بیوتیک‌های سولفانامیدی و برخی از داروهای دیگر برای درمان HIV و ایدز و همچنین برخی از دیورتیک‌ها که برای درمان فشار خون بالا استفاده میشوند باعث افزایش ریسک ابتلا به این بیماری خواهند شد.
لازم به ذکر است مصرف مکمل های کلسیم با ملح سیترات در بیماران مبتلا به سنگ کلیه توصیه می شود.
انواع سنگ کلیه
سنگ‌های کلیه از مواد مختلفی ساخته میشوند. لذا چنانچه مبتلا به این عارضه هستید باید ابتدا نوع سنگ خود را بشناسید چرا که شناخت شما از نوع سنگ، باعث میشود تا با آن مقابله کرده و راههای عود مجدد بیماری را شناسایی کنید. همچنین اگر هنگام ادرار سنگ را دفع کردید، باید آن را نزد متخصص اورولوژی خود ببرید تا او نوع سنگ را تشخیص دهد.
بیشتر سنگ‌های موجود در کلیه، کلسیمی هستند که به شکل اگزالات کلسیم ساخته میشوند در ادامه به انواع سنگ های کلیه و عوامل موثر در ایجاد آن خواهیم پرداخت:
1-سنگ های اگزالات کلسیم:این نوع از سنگ در افراد با مصرف دوز بالای ویتامین D، افرادی که مورد جراحی بای پس روده قرار گرفته اند و همچنین افراد مبتلا به اختلالات متابولیک دیده میشود.
2-سنگ های فسفات کلسیم: این نوع از سنگ‌ها بیشتر در افراد مبتلا به بیماری‌های متابولیک، مانند اسیدوز توبولار کلیوی (که در آن کلیه‌ها قادر به حفظ تعادل اسیدی مناسب در خون شما نیستند) یا افرادی که برای درمان میگرن یا تشنج ، دارو مصرف می‌کنند، دیده میشود.
3-سنگ های استروویت:از عفونت دستگاه ادراری (UTI) تشکیل شوند. باکتری‌هایی که باعث عفونت میشوند، آمونیاک را در ادرار ذخیره می‌کنند.ذخیره ادرار منجر به تشکیل سنگ خواهد شد. دقت داشته باشید که سنگ‌ها می‌توانند خیلی سریع بزرگ شوند.
4-سنگ های اسید اوریک:این اسیدها به دلیل اسهال مزمن یا سوء جذب مایعات شکل می‌گیرند. خوردن یک رژیم غذایی با پورین بالا یا داشتن دیابت و سندرم متابولیک می‌تواند افزایش‌دهنده این سنگ‌ها باشد همچنین برخی عوامل دیگر مانند عوامل ژنتیکی هم ممکن است خطر ابتلا به سنگ‌های اوریک اسید را افزایش دهد.
5-سنگ های سیستین:این سنگ بسیار نادر بوده و به این دلیل تشکیل میشود که کلیه‌ها مقادیر زیادی اسید آمینه خاص به نام سیستئین را به ادرار نشت می‌دهند. این سنگ در افراد مبتلا به اختلال ژنتیکی به نام سیستینوری رخ میدهد.
روش های درمان سنگ کلیه:
بهترین روش دفع سنگ کلیه استفاده فراوان آب و همچنین سیترات موجود در لیموناد یا آب پرتقال است که می‌تواند مانع از تشکیل سنگ در کلیه‌های شما شود همچنین استفاده از مکمل های گیاهی بدلیل تاثیرات مثبت آنها برشل شدن عضله صاف مجاری ادراری و اثر پیشاب آوری از اشباع شدن عوامل سنگ ساز جلوگیری می‌کند . همچنین با کنترل جذب اگزامید ، تشکیل سنگ کلیه را از طریق کاهش غلظت عوامل سنگ ساز مانند اگزالیک اسید و کلسیم هیدروکسی پرولین مهار می‌کنند.
